Rocznica Powstania Krakowskiego - okiem historyk Moniki Bachowskiej

Rocznica Powstania Krakowskiego - okiem historyk Moniki Bachowskiej

Zakończone klęską Powstanie Listopadowe nie zniechęciły Polaków do dalszej działalności patriotycznej. Wprost przeciwnie. Wielu nadal wierzyło i głosiło, że Polacy owszem zostali rozproszeni, ale nie pokonani. Przystanią dla wielu weteranów, ze względu na mniejsze prześladowania ze strony zaborcy, stało się Wolne Miasto Kraków. Przez to na tym terenie wzmogła się działalność konspiracyjna. W niepodległościowe działania zaangażował się również właściciel Kwaczały, były uczestnik Powstania Listopadowego, kapitan hrabia Józef Patelski.

Patelski został emisariuszem między tajnym Stowarzyszeniem Ludu Polskiego a emigracyjnym Towarzystwem Demokratycznym polskim. Od tej pory kwaczalski dwór stał się głównym punktem kontrabandy - przemycano tędy m.in. zakazane w innych zaborach polskie książki i oczywiście broń. Szykowano się bowiem do kolejnego zrywu narodowościowego. Wybuch powstania zaplanowano na luty 1846 roku. 18 lutego 1846 roku do Krakowa wkroczył oddział austriacki pod wodzą gen. L. von Colsteina. 20 lutego ogłoszono odezwę o wybuchu powstania w nocy z 21/22 lutego. W wyznaczonym terminie powstańcy rozpoczęli ostrzeliwanie oddziałów austriackich, które w pośpiechu opuściły Kraków.

22 lutego 1846 roku Kraków i okolice były już wolne. Do powstania przystąpiło 6000 ludzi. Józef Patelski już dzień wcześniej tj. 19 lutego zebrał w Kwaczale swój  oddział kawalerii złożony z 15 osób i ruszył na Chrzanów odsadzony wojskami austriackimi. Oddział Patelskiego walczył pod sztandarem, który pierwotnie był kościelną chorągwią. Na awersie był św. Józef - patron Patelskiego, a na rewersie panna z palmową gałązką - symbolem męczeństwa.

W pierwszym uderzeniu Patelski opanował chrzanowski komisariat żandarmerii zabierając stamtąd konie i broń. Udało się także Patelskiemu rozbicie więzienie. Niestety Powstanie Krakowskie skończyło się bardzo szybko. Już 1 marca 1846 roku pod bramami Krakowa stanęło austriackie wojsko. Wspomagały je armie dwóch pozostałych zaborców. Wkrótce w Krakowie wprowadzono rządy okupacyjne. Wolne Miasto Kraków przestało istnieć stając się od tej pory jednym z miast monarchii austriackiej. Wielu uczestników zakończonego 4 marca Powstania Krakowskiego zmuszonych było, w obawie przed represjami, udać się na emigrację. Wśród nich był także kapitan Józef hrabia Patelski, który na  obczyźnie, m.in. w Wersalu, przebywał dwa lata.
Monika Bachowska

Wróć do listy aktualności